آداب مهمانی و ضیافت
از برجسته‌ترین خصلتهای نیکمردان و آزادگان، کرم و سخاوت است. و همین آزادگی از تعلقات و خوی بذل و بخشش است که دیگران را اسیر محبت و احسان می‌کند. ضیافت و داشتن دستی باز و سفره‌ای گشوده و عطایی پیوسته و مهمان‌داری و مهمان‌نوازی، از نشان‌ها و جلوه‌های این روحیه فتوت و جوانمردی است.
امتحان الهی یعنی چه؟
یک وقت چیزی را مورد امتحان قرار می‌دهند برای این که مجهولی را به معلوم تبدیل کنند. برای این کار، شیئی را به عنوان میزان و مقیاس به کار می‌برند، مثل این که متاعی را در ترازو می‌گذارند تا بفهمند که وزن واقعی آن چقدر است. ترازو فقط وسیله توزین است.
اثرش فقط این است که وزن واقعی جسم را معلوم می‌کند. خود ترازو در زیاد کردن یا کم کردن آن جسم تأثیری ندارد. هم چنین است میزان‌ها و مقیاس‌ها. اثر میزان الحراره این است که درجه گرمی هوا یا بدن انسان را مقیاس می‌کند. اثر متراژ این است که کمیت یک طول را معین می‌کند.
این بحث از مهمترین مباحث قرآنى است، و از یک نظر مهمترین هدف انبیاى الهى را تشکیل مىدهد، زیرا بدون اخلاق نه دین براى مردم مفهومى دارد، و نه دنیاى آنها سامان مىیابد; همانگونه که گفتهاند: اقوام روزگار به اخلاق زندهاند قومى که گشت فاقد اخلاق مردنى است!
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام)، زهد را بین دو آموزه قرآنی دانسته است: «لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ»[1] امین الاسلام طبرسی می‌فرماید: این آیه به چهار چیز [از آثار زهد] اشاره دارد: اول، خوش رفتاری است؛ زیرا کسی که هستی و نیستی دنیا نزد او یکسان است، حسد نمی‌ورزد، دشمنی نمی‌کند و بخل نمی‌ورزد؛ چون این‌ها از نشانه‌های بدرفتاری و از نتایج دوستی دنیا است.
(ترجمه خطبه 221 نهج البلاغه)
(پس از خواندن آیه 1 سوره تکاثر «افزون طلبی شما را به خود مشغول داشته تا آنجا که به دیدار قبر‌ها رفتید؟» فرمودند)
هشدار از غفلت‌زدگی‌ها
شگفتا چه مقصد بسیار دوری و چه زیارت کنندگان بی‌خبری و چه کار دشوار و مرگباری! پنداشتند که جای مردگان خالی است، آنها که سخت مایه عبرتند، و از دور با یاد گذشتگان، فخر می‌فروشند. آیا به گوورهای پدران خویش می‌نازند؟ و یا به تعداد فراوانی که در کام مرگ فرو رفته‌اند؟ آیا خواهان بازگشت اجسادی هستند که پوسیده شد؟ و حرکاتشان به سکون تبدیل گشت؟ آنها مایه عبرت باشند سزاوارتر است تا تفاخر! اگر با مشاهده وضع آنان به فروتنی روی آورند عاقلانه‌تر است تا آنان را وسیله فخرفروشی قرار دهند!
1ـ بهشت تضمینی
بهشت از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوند برای بندگان شایسته و باتقوا و مظهر رحمت و لطف پروردگار متعال است و در پرتو اعمالی دست یافتنی است که بیشتر آن در روابط اجتماعی انسان با دیگران شکل می‌گیرد.
پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) در حدیثی تعهد داده که بهشت را برای کسانی که شش کار را انجام دهند، تضمین کند. این شش کار در صحنه‌های مختلف زندگی اجتماعی و در روابط متقابل نمایان می‌شود. حدیث پیامبر این است: «شش چیز را از طرف خود برای من تعهد کنید تا من بهشت را برای شما تعهد کنم:
در کتاب «جمال الاسبوع»، از امام هادی (علیه السلام) چنین نقل شده است:
روزی یکی از دوستان امام، در زندان به دیدن وی رفت و معنای این سخن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را که «لا تعادوا الایام فتعادیکم؛ با روزها دشمنی نکنید که آنها نیز با شما دشمنی خواهند کرد»، از ایشان پرسید. حضرت در جواب فرمود: مراد از ایام، ماهستیم تا آسمان ها و زمین پابرجاست. شنبه به نام رسول خداست؛
در این فصل، برنامه شبانه روز یک مسلمان، به طور خلاصه ذکر می شود:
1. خواندن نمازهای واجب
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «کسی که به نمازهایش بی‌توجه باشد، از من نیست و به خدا سوگند که روز قیامت، بر من وارد نمی‌شود.»[1]
2. خواندن نمازهای مستحب.[2]
در فن اخلاق، غفلتبه عنوان «مانع»، و بیدارى به عنوان «شرط لازم» تهذیب نفس و سیر و سلوک شمرده شده است. مقدمه واجب سیر و سلوک آن است که انسان توجه کند که «ناقص» است و باید «کامل» شود و «مسافر» است و به زاد و راحله و راهنمانیاز دارد و بدیهى است که اگر کسى غافل باشد و نداند مسافر است، در جاى خود مىماند، چنانکه جناب مصلحالدین سعدى گفته است:
در کتاب شریف نهج البلاغه که حاوى سخنان نغز و حکیمانه حضرت على علیه‌السلام مىباشد، مساله ایمان از جایگاه و اهمیت ویژهاى برخوردار است و به جهات گوناگون آن پرداخته شده است که در این نوشتار به نمونههایى از آن اشاره مىشود:
الف) فضیلت ایمان
«همانا بهترین چیز که نزدیکى خواهان به خدا سبحان بدان توسل مىجویند ایمان به خدا و پیامبر ... است» (1)
ب) اقسام ایمان
«برخى ایمان در دلها برقرار است، و برخى دیگر میان دلها و سینهها عاریت و ناپایدار» (2)
ج) پایههاى ایمان
