گزیده از کتاب توحید شیخ صدوق(ره)

گزیده از کتاب توحید شیخ صدوق(ره)

باب ثواب الموحدین و العارفین‏

1 قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُوسَى بْنِ بَابَوَیْهِ الْقُمِّیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو عِمْرَانَ الْعِجْلِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَلَاءِ الْخَفَّافُ قَالَ حَدَّثَنَا عَطِیَّةُ الْعَوْفِیُّ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا قُلْتُ وَ لَا قَالَ الْقَائِلُونَ قَبْلِی مِثْلَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ 
1. از ابو سعید خُدرى نقل شده است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمودند: نه من و نه کسى قبل از من، سخنى مانند (لا اله الا الله) نگفته است. (این نشان مى‏دهد که تا اعتقاد به توحید و یگانگى خداوند نباشد، چیزى معنا نخواهد داشت.) 
2 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مُسْلِمٍ السَّکُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَیْرُ الْعِبَادَةِ قَوْلُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ 
2. امام جعفر صادق (علیه السلام) از پدر بزرگوارش و ایشان نیز از پدرانشان نقل کرده‏اند که رسول خدا فرموده‏اند: بهترین عبادت، گفتن لا اله الا الله است (زیرا شالوه تمام اعمال مى‏باشد.) 
4 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَکِّلِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الْأَسَدِیِّ قَالَ حَدَّثَنِی مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ النَّخَعِیُّ عَنْ عَمِّهِ الْحُسَیْنِ بْنِ یَزِیدَ النَّوْفَلِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى ضَمِنَ لِلْمُؤْمِنِ ضَمَاناً قَالَ قُلْتُ وَ مَا هُوَ قَالَ ضَمِنَ لَهُ إِنْ هُوَ أَقَرَّ لَهُ بِالرُّبُوبِیَّةِ وَ لِمُحَمَّدٍ ص بِالنُّبُوَّةِ وَ لِعَلِیٍّ ع بِالْإِمَامَةِ وَ أَدَّى مَا افْتُرِضَ عَلَیْهِ أَنْ یُسْکِنَهُ فِی جِوَارِهِ قَالَ قُلْتُ فَهَذِهِ وَ اللَّهِ الْکَرَامَةُ الَّتِی لَا یُشْبِهُهَا کَرَامَةُ الآْدَمِیِّینَ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اعْمَلُوا قَلِیلًا تَتَنَعَّمُوا کَثِیراً 
4. مفضل بن عمر (از یاران نزدیک و با ایمان امام صادق (علیه السلام) مى‏گوید: 
امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمودند: خداوند، ضمانت خوبى از مومن مى‏کند (یعنى ضامن مطمئنى براى مومن است) عرض کردم: آن ضمانت چیست؟ فرمودند: چون او، به وحدانیت خداوند، پیامبرى حضرت محمد (صلى الله علیه و آله و سلم)، امامت امام على (علیه السلام) اقرار کرده و واجبات خود را به جا آورده است، او را در کنار خودش جاى مى‏دهد. 
(مفضل بن عمر) مى‏گوید: به آن حضرت عرض کردم: به خدا قسم! این کرامت و بزرگى است که هیچ کرامت انسانى، شبیه او نیست. سپس آن حضرت فرمودند: کم عمل کنید و زیاد نعمت به دست آورید. (این نشان مى‏دهد عملى که با اقرار به توحید، نبوت پیامبر اسلام و امامت امیرالمؤمنین باشد، ارزشمند است چه کم و چه زیاد باشد و ملاک قبولى اعمال، این است.) 
19 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فِی سَاعَةٍ مِنْ لَیْلٍ أَوْ نَهَارٍ طَلَسَتْ مَا فِی صَحِیفَتِهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ 
19. و باز از طریق امامان معصوم (علیهم اسلام) آمده است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمودند: کسى که در هر ساعتى از شب یا روز بگوید: لا اله الا الله، آن چه در دفتر اعمال او از گناه نوشته شده است، از بین مى‏رود.

20 وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَمُوداً مِنْ یَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ رَأْسُهُ تَحْتَ الْعَرْشِ وَ أَسْفَلُهُ عَلَى ظَهْرِ الْحُوتِ فِی الْأَرْضِ السَّابِعَةِ السُّفْلَى فَإِذَا قَالَ الْعَبْدُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ اهْتَزَّ الْعَرْشُ وَ تَحَرَّکَ الْعَمُودُ وَ تَحَرَّکَ الْحُوتُ فَیَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى اسْکُنْ یَا عَرْشِی فَیَقُولُ کَیْفَ أَسْکُنُ وَ أَنْتَ لَمْ تَغْفِرْ لِقَائِلِهَا فَیَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى اشْهَدُوا سُکَّانَ سَمَاوَاتِی أَنِّی قَدْ غَفَرْتُ لِقَائِلِهَا 
20. و باز از طریق امامان معصوم (علیهم السلام) آمده است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خداوند، ستونى از یاقوت قرمز را (استوار کرده است) که سر آن زیر عرش الهى است و پایین آن بر پشت ماهى در انتهاى زمین هفتم است. (این تعابیر، همگى براى تمثیل است که گفته شده منظور از ستون، دستورات الهى و منظور از ماهى در زمین، وجود امام زمان هر عصرى است) پس زمانى که بنده‏اى بگوید: لا اله الا الله، عرش، مى‏لرزد و ستون و ماهى حرکت مى‏کنند (یعنى تمام آن چه در زمین و آسمان است، در اختیار خداوند مى‏باشد و به اراده او هستند) پس خداوند متعال مى‏فرماید: اى عرش من! آرام بگیر. عرش در جواب مى‏گوید: چگونه آرام بگیرم، در حالى که تو گوینده کلمه توحید را نمى‏بخشى! خداوند مى‏فرماید: نزد ستون‏هاى آسمان من شهادت بدهید که من گوینده چنین سخنى را بخشیدم.
35 حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِیزِ الْعَبْدِیِّ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ مَنْ قَالَ فِی یَوْمٍ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ إِلَهاً وَاحِداً أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ خَمْسَةً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ مَحَا عَنْهُ خَمْسَةً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ سَیِّئَةٍ وَ رَفَعَ لَهُ فِی الْجَنَّةِ خَمْسَةً وَ أَرْبَعِینَ أَلْفَ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ کَانَ کَمَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ اثْنَتَیْ عَشْرَةَ مَرَّةً وَ بَنَى اللَّهُ لَهُ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ 
35. عمر بن یزید از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل کرده و مى‏گوید: شنیدم که آن حضرت مى‏فرمود: کسى که در روز بگوید: (شهادت مى‏دهم که خدایى جز خداى یگانه نیست و هیچ شریکى ندارد. خدایى است که یگانه و بى‏نیاز مى‏باشد و همراه و فرزندى ندارد) خداوند، براى او چهل و پنج میلیون کار خوب مى‏نویسد و چهل و پنج میلیون گناه را نابود مى‏کند و چهل و پنج میلیون درجه او را در بهشت بالا مى‏برد و مثل کسى است که دوازه مرتبه قرآن تلاوت کرده باشد و خداوند براى او خانه‏اى در بهشت، مى‏سازد. (تمام اعدادى که در این روایت به کار رفته است، براى مبالغه است.)
38. باب ذکر عظمة الله جل جلاله‏
38. درباره یادى از بزرگى خداوند 
1 أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ بْنُ هَاشِمٍ وَ غَیْرُهُ عَنْ خَلَفِ بْنِ حَمَّادٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ زَیْدٍ الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ جَاءَتْ زَیْنَبُ الْعَطَّارَةُ الْحَوْلَاءُ إِلَى نِسَاءِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ بَنَاتِهِ وَ کَانَتْ تَبِیعُ مِنْهُنَّ الْعِطْرَ فَدَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ هِیَ عِنْدَهُنَّ فَقَالَ لَهَا إِذَا أَتَیْتِنَا طَابَتْ بُیُوتُنَا فَقَالَتْ بُیُوتُکَ بِرِیحِکَ أَطْیَبُ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِذَا بِعْتِ فَأَحْسِنِی وَ لَا تَغُشِّی فَإِنَّهُ أَتْقَى وَ أَبْقَى لِلْمَالِ فَقَالَتْ مَا جِئْتُ بِشَیْ‏ءٍ مِنْ بَیْعِی وَ إِنَّمَا جِئْتُکَ أَسْأَلُکَ عَنْ عَظَمَةِ اللَّهِ فَقَالَ جَلَّ جَلَالُ اللَّهِ سَأُحَدِّثُکِ عَنْ بَعْضِ ذَلِکَ قَالَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ هَذِهِ الْأَرْضَ بِمَنْ فِیهَا وَ مَنْ عَلَیْهَا عِنْدَ الَّتِی تَحْتَهَا کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ هَاتَانِ وَ مَنْ فِیهِمَا وَ مَنْ عَلَیْهِمَا عِنْدَ الَّتِی تَحْتَهَا کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ الثَّالِثَةُ حَتَّى انْتَهَى إِلَى السَّابِعَةِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الآْیَةَ- خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ وَ السَّبْعُ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ مَنْ عَلَیْهِنَّ عَلَى ظَهْرِ الدِّیکِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ الدِّیکُ لَهُ جَنَاحَانِ جَنَاحٌ بِالْمَشْرِقِ وَ جَنَاحٌ بِالْمَغْرِبِ وَ رِجْلَاهُ فِی التُّخُومِ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ بِمَنْ فِیهِ وَ مَنْ عَلَیْهِ عَلَى الصَّخْرَةِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ وَ الصَّخْرَةُ بِمَنْ فِیهَا وَ مَنْ عَلَیْهَا عَلَى ظَهْرِ الْحُوتِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ وَ الصَّخْرَةُ وَ الْحُوتُ عِنْدَ الْبَحْرِ الْمُظْلِمِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ وَ الصَّخْرَةُ وَ الْحُوتُ وَ الْبَحْرُ الْمُظْلِمُ عِنْدَ الْهَوَاءِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ وَ الصَّخْرَةُ وَ الْحُوتُ وَ الْبَحْرُ الْمُظْلِمُ وَ الْهَوَاءُ عِنْدَ الثَّرَى کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الآْیَةَ- لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما وَ ما تَحْتَ الثَّرى‏ ثُمَّ انْقَطَعَ الْخَبَرُ وَ السَّبْعُ وَ الدِّیکُ وَ الصَّخْرَةُ وَ الْحُوتُ وَ الْبَحْرُ الْمُظْلِمُ وَ الْهَوَاءُ وَ الثَّرَى بِمَنْ فِیهِ وَ مَنْ عَلَیْهِ عِنْدَ السَّمَاءِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ هَذَا وَ السَّمَاءُ الدُّنْیَا وَ مَنْ فِیهَا وَ مَنْ عَلَیْهَا عِنْدَ الَّتِی فَوْقَهَا کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ هَذَا وَ هَاتَانِ السَّمَاءَانِ عِنْدَ الثَّالِثَةِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ هَذِهِ الثَّالِثَةُ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ مَنْ عَلَیْهِنَّ عِنْدَ الرَّابِعَةِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ حَتَّى انْتَهَى إِلَى السَّابِعَةِ وَ هَذِهِ السَّبْعُ وَ مَنْ فِیهِنَّ وَ مَنْ عَلَیْهِنَّ عِنْدَ الْبَحْرِ الْمَکْفُوفِ عَنْ أَهْلِ الْأَرْضِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الْبَحْرُ الْمَکْفُوفُ عِنْدَ جِبَالِ الْبَرَدِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الآْیَةَ- وَ یُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِیها مِنْ بَرَدٍ وَ هَذِهِ السَّبْعُ وَ الْبَحْرُ الْمَکْفُوفُ وَ جِبَالُ الْبَرَدِ عِنْدَ حُجُبِ النُّورِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ هِیَ سَبْعُونَ أَلْفَ حِجَابٍ یَذْهَبُ نُورُهَا بِالْأَبْصَارِ وَ هَذِهِ السَّبْعُ وَ الْبَحْرُ الْمَکْفُوفُ وَ جِبَالُ الْبَرَدِ وَ الْحُجُبُ عِنْدَ الْهَوَاءِ الَّذِی تَحَارُ فِیهِ الْقُلُوبُ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ وَ السَّبْعُ وَ الْبَحْرُ الْمَکْفُوفُ وَ جِبَالُ الْبَرَدِ وَ الْحُجُبُ وَ الْهَوَاءُ فِی الْکُرْسِیِّ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الآْیَةَ- وَسِعَ کُرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لا یَؤُدُهُ حِفْظُهُما وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ وَ هَذِهِ السَّبْعُ وَ الْبَحْرُ الْمَکْفُوفُ وَ جِبَالُ الْبَرَدِ وَ الْحُجُبُ وَ الْهَوَاءُ وَ الْکُرْسِیُّ عِنْدَ الْعَرْشِ کَحَلْقَةٍ فِی فَلَاةٍ قِیٍّ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الآْیَةَ- الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏ مَا تَحْمِلُهُ الْأَمْلَاکُ إِلَّا یَقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ 
1. حسین بن زید هاشمى از امام صادق (علیه السلام) نقل مى‏کند که آن حضرت فرمودند: زینب عطر فروش به نزد همسران و دختران رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد و به آنها عطر فروخت. پس آن حضرت وارد خانه شدند که زینب عطر فروش هم آنجا بود. رسول خدا به او فرمود: زمانى که به نزد ما مى‏آیى، خانه ما بوى خوش به خود مى‏گیرد. عرض کرد: اى رسول خدا! خانه شما با بوى شما خوش بوتر مى‏شود. آن حضرت فرمودند: زمانى که (جنس) مى‏فروشى، نیکو بفروش و در معامله غش مکن این کار پرهیز کارانه‏تر و براى ثروت پایدارتر است. آن زن عرض کرد: چیزى براى فروش نیاورده‏ام و فقط آمده‏ام که از شما درباره بزرگى خداوند بپرسم. آن حضرت فرمودند: بزرگى خداوند زیاد است که به زودى بعضى از آنها را براى تو بیان مى‏کنم. سپس فرمودند: این زمین با آن چه در آن و بر آن است در مقابل آن چه در زیر آن است مثل حلقه‏اى در بیابان خالى است و آن دو با هر چه در آن و بر آن‏ها و در آن‏ها هستند در برابر آن چه که زیر آن است مثل حلقه‏اى در بیابان خالى مى‏باشد و سومى تا مى‏رسد به هفتمى همین طور است. سپس این آیه را تلاوت کردند: خداوند هفت آسمان و از زمین مثل آن را (یعنى هفت زمین) آفرید.(190) و هفت آسمان با آن چه که در آن است بر پشت خروسى قرار دارد مانند حلقه‏اى که در بیابانى خالى است و خروس دو بال دارد، بالى به سوى مشرق و بالى به سوى مغرب و پاهاى آن در سر حد است و آن هفت زمین با خروس با هر آنچه در درون و بر آن است بر روى صخره‏اى قرار دارد که مانند حلقه‏اى در بیابان خالى قرار دارد و هفت زمین با خروس و صخره با هر آن چه در آن و بر آن است بر پشت ماهى است که مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى قرار دارد و هفت زمین، خروس، صخره و ماهى در دریاى تاریکى است مثل حلقه‏اى در بیابانى خالى و هفت زمین، خروس، صخره، ماهى، دریاى تاریک و هوا در برابر خاک مثل حلقه‏اى در بیابان خالى هستند و سپس این آیه را تلاوت کردند: آن چه در آسمان و زمین و آن چه میان آن دو و زیر خاک است مخصوص خداوند است.(191) سپس خبر قطع شد و هفت زمین، خروس، صخره، ماهى، دریاى تاریک، هوا و خاک با هر چه در درون و بر روى آن قرار دارد در برابر آسمان مانند حلقه‏اى در بیابان خالى است و آسمان دنیا و آن چه در آن است و بر آن است در برابر آن چه که بالاى آن است مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است و این دو آسمان در برابر آسمان سوم مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است و این سومى با آن چه در آن و بر آن است در برابر آسمان چهارم مانند حلقه در بیابان خالى است و به همین صورت تا آسمان هفتم است و این هفت آسمان با آن چه در آن و بر آن است در برابر دریایى که از ساکنان زمین پوشیده شده است مثل حلقه‏اى که در بیابان خالى است و سپس این آیه را تلاوت کردند: از آسمان از کوه‏هایى که در آن جا باشد، تگرگى مى‏ریزد.(192) این هفت آسمان، دریاى پوشیده، کوه‏هاى سرد در برابر حجاب نور مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است و آن هفتاد هزار حجابى است که نورهایش نور چشم‏ها را از بین مى‏برد. و این هفت آسمان، دریاى پوشیده، کره‏هاى سرد و حجاب در برابر هوایى که دل‏ها در آن به سرگردانى مى‏افتند، مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است و هفت آسمان، دریاى پوشیده، کوه‏هاى سرد، حجاب و هوا در برابر کرسى مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است. سپس این آیه را تلاوت کردند: کرسى آسمان‏ها و زمین را در بر گرفته و حفظ کردن آنها بر خداوند سخت نیست و او برتر و بزرگ است.(193) و این هفت آسمان، دریاى پوشیده، کوه‏هاى سرد، حجاب، هوا و کرسى در برابر عرش مانند حلقه‏اى در بیابانى خالى است. سپس این آیه را تلاوت کردند: خداوند مهربان بر عرش تسلط دارد.(194) فرشتگان آن را به دوش نمى‏کشند مگر این که مى‏گویند: خدایى جز خداى یگانه نیست و هیچ نیرو و قدرتى به جز خداوند وجود ندارد. 
3 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَى بْنِ زَکَرِیَّا قَالَ حَدَّثَنَا بَکْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِیبٍ عَنْ تَمِیمِ بْنِ بُهْلُولٍ عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ الْمِنْقَرِیِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعْدٍ عَنْ أَبِی مِخْنَفٍ لُوطِ بْنِ یَحْیَى عَنْ أَبِی مَنْصُورٍ عَنْ زَیْدِ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سُئِلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع عَنْ قُدْرَةِ اللَّهِ تَعَالَى جَلَّتْ عَظَمَتُهُ فَقَامَ خَطِیباً فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَلَائِکَةً لَوْ أَنَّ مَلَکاً مِنْهُمْ هَبَطَ إِلَى الْأَرْضِ مَا وَسِعَتْهُ لِعِظَمِ خَلْقِهِ وَ کَثْرَةِ أَجْنِحَتِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَوْ کُلِّفَتِ الْجِنُّ وَ الْإِنْسُ أَنْ یَصِفُوهُ مَا وَصَفُوهُ لِبُعْدِ مَا بَیْنَ مَفَاصِلِهِ وَ حُسْنِ تَرْکِیبِ صُورَتِهِ وَ کَیْفَ یُوصَفُ مِنْ مَلَائِکَتِهِ مَنْ سَبْعُمِائَةِ عَامٍ مَا بَیْنَ مَنْکِبَیْهِ وَ شَحْمَةِ أُذُنَیْهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسُدُّ الْأُفُقَ بِجَنَاحٍ مِنْ أَجْنِحَتِهِ دُونَ عِظَمِ بَدَنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنِ السَّمَاوَاتُ إِلَى حُجْزَتِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ قَدَمُهُ عَلَى غَیْرِ قَرَارٍ فِی جَوِّ الْهَوَاءِ الْأَسْفَلِ وَ الْأَرَضُونَ إِلَى رُکْبَتَیْهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَوْ أُلْقِیَ فِی نُقْرَةِ إِبْهَامِهِ جَمِیعُ الْمِیَاهِ لَوَسِعَتْهَا وَ مِنْهُمْ مَنْ لَوْ أُلْقِیَتِ السُّفُنُ فِی دُمُوعِ عَیْنَیْهِ لَجَرَتْ دَهْرَ الدَّاهِرِینَ- فَتَبارَکَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ وَ سُئِلَ ع عَنِ الْحُجُبِ فَقَالَ أَوَّلُ الْحُجُبِ سَبْعَةٌ غِلَظُ کُلِّ حِجَابٍ مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ بَیْنَ کُلِّ حِجَابَیْنِ مِنْهَا مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ وَ الْحِجَابُ الثَّالِثُ سَبْعُونَ حِجَاباً بَیْنَ کُلِّ حِجَابَیْنِ مِنْهَا مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ وَ طُولُهُ خَمْسُمِائَةِ عَامٍ حَجَبَةُ کُلِّ حِجَابٍ مِنْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ قُوَّةُ کُلِّ مَلَکٍ مِنْهُمْ قُوَّةُ الثَّقَلَیْنِ مِنْهَا ظُلْمَةٌ وَ مِنْهَا نُورٌ وَ مِنْهَا نَارٌ وَ مِنْهَا دُخَانٌ وَ مِنْهَا سَحَابٌ وَ مِنْهَا بَرْقٌ وَ مِنْهَا مَطَرٌ وَ مِنْهَا رَعْدٌ وَ مِنْهَا ضَوْءٌ وَ مِنْهَا رَمْلٌ وَ مِنْهَا جَبَلٌ وَ مِنْهَا عَجَاجٌ وَ مِنْهَا مَاءٌ وَ مِنْهَا أَنْهَارٌ وَ هِیَ حُجُبٌ مُخْتَلِفَةٌ غِلَظُ کُلِّ حِجَابٍ مَسِیرَةُ سَبْعِینَ أَلْفَ عَامٍ ثُمَّ سُرَادِقَاتُ الْجَلَالِ وَ هِیَ سَبْعُونَ سُرَادِقاً فِی کُلِّ سُرَادِقٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ بَیْنَ کُلِّ سُرَادِقٍ وَ سُرَادِقٍ مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ ثُمَّ سُرَادِقُ الْعِزِّ ثُمَّ سُرَادِقُ الْکِبْرِیَاءِ ثُمَّ سُرَادِقُ الْعَظَمَةِ ثُمَّ سُرَادِقُ الْقُدْسِ ثُمَّ سُرَادِقُ الْجَبَرُوتِ ثُمَّ سُرَادِقُ الْفَخْرِ- ثُمَّ النُّورُ الْأَبْیَضُ ثُمَّ سُرَادِقُ الْوَحْدَانِیَّةِ وَ هُوَ مَسِیرَةُ سَبْعِینَ أَلْفَ عَامٍ فِی سَبْعِینَ أَلْفَ عَامٍ ثُمَّ الْحِجَابُ الْأَعْلَى وَ انْقَضَى کَلَامُهُ ع وَ سَکَتَ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ لَا بَقِیتُ لِیَوْمٍ لَا أَرَاکَ فِیهِ یَا أَبَا الْحَسَنِ

3. زید بن وهب مى‏گوید: از امیر مؤمنان على (علیه السلام) از قدرت خداوند سؤال شد. آن حضرت براى خطبه ایستادند و خداوند را مورد ستایش قرار دادند و سپس فرمودند: خداوند داراى فرشتگانى است که اگر یکى از آن فرشتگان بر زمین بیایند، به خاطر بزرگى هیکل و زیادى پرهایش در روى زمین جاى نخواهد گرفت. بعضى از آنها به نوعى هستند که اگر جن و انسان موظف شوند که او را توصیف نمایند، به خاطر دورى مفاصل او از یکدیگر و نیکویى ترکیب صورت او، نخواهند توانست توصیف کنند. چگونه مى‏توانند فرشته‏اى از فرشتگان او را وصف نمایند که میان شانه تا لاله گوشش هفصد سال راه است. 
بعضى از آنان افق را به یکى از پرهایش و نه بزرگى هیکل آنها مى‏بندند، بعضى از آنها به گونه‏اى هستند که آسمان‏ها در دامن آنها مى‏باشد، بعضى دیگر پایشان در جوّ پایینى استقرار پیدا نمى‏کند و زمین‏ها تا زانوى او هستند، بعضى دیگر چنان که نوک انگشتان آنها را در همه دریاها بگذارند، دریاها به اندازه وسعت آنها نیستند و بعضى هم اگر کشتى‏ها در اشک چشمشان حرکت کنند، براى همیشه در حرکت خواهند بود و مبارک است خداوندى که بهترین آفریدگار مى‏باشد. از آن حضرت از حُجب سؤال شد. ایشان فرمودند: اولین حجاب‏ها بر هفت نوع هستند، شدت هر حجابى مسیرى پانصد ساله است و میان هر حجابى پانصد سال راه است و طول آن، پانصد سال راه مى‏باشد. نگهبانان هر حجابى هفتاد هزار فرشته است. قدرت هر فرشته‏اى از آنها به اندازه دو جهان است. بعضى از آن حجاب‏ها تاریکى، بعضى نور، بعضى آتش، تعدادى دود، تعدادى ابر، تعدادى برق، بعضى باران، بعضى رعد، بعضى روشنى، بعضى ریگ، بعضى کوه، تعدادى غبار، تعدادى آب و بعضى رودخانه است و آنها حجاب‏هاى گوناگون مى‏باشند. شدت هر حجابى هفتاد هزار سال راه است، سپس پرده‏هاى بزرگى است و آنها هفتاد پرده هستند که در هر پرده‏اى هفتاد هزار فرشته مى‏باشند که میان هر کدام از پرده‏ها پانصد سال راه است. سپس پرده عزت و بعد پرده‏اى بزرگى و بعد پرده عظمت و بعد پرده پاکى و تقدس و بعد پرده جبروت و بعد پرده برترى و بعد نور سفید و سپس پرده یگانگى است که هفتاد هزار سال در هفتاد هزار سال راه است. سپس حجاب برتر است. کلام آن حضرت به پایان رسید و ساکت شدند. عمر عرض کرد: اى ابوالحسن (کنیه حضرت على (علیه السلام)) نمى‏خواهم یک روز بدون تو در دنیا باقى بمانم.

8 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْعَطَّارُ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أُورَمَةَ عَنْ زِیَادٍ الْقَنْدِیِّ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى مَلَکاً بُعْدُ مَا بَیْنَ شَحْمَةِ أُذُنِهِ إِلَى عُنُقِهِ مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ خَفَقَانَ الطَّیْرِ 
8. از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که آن حضرت فرمودند: خداوند، فرشته‏اى دارد که میان نرمى گوش او تا گردنش، به اندازه مسیر پانصد سال پرواز، پرنده وجود دارد.

9 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِدْرِیسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنِ السَّیَّارِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ فِی السَّمَاءِ بِحَارٌ قَالَ نَعَمْ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ فِی السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ لَبِحَاراً عُمْقُ أَحَدِهَا مَسِیرَةُ خَمْسِمِائَةِ عَامٍ فِیهَا مَلَائِکَةٌ قِیَامٌ مُنْذُ خَلَقَهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمَاءُ إِلَى رُکَبِهِمْ لَیْسَ فِیهِمْ مَلَکٌ إِلَّا وَ لَهُ أَلْفٌ وَ أَرْبَعُمِائَةِ جَنَاحٍ فِی کُلِّ جَنَاحٍ أَرْبَعَةُ وُجُوهٍ فِی کُلِّ وَجْهٍ أَرْبَعَةُ أَلْسُنٍ لَیْسَ فِیهَا جَنَاحٌ وَ لَا وَجْهٌ وَ لَا لِسَانٌ وَ لَا فَمٌ إِلَّا وَ هُوَ یُسَبِّحُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِتَسْبِیحٍ لَا یُشْبِهُ نَوْعٌ مِنْهُ صَاحِبَهُ 
9. جمیل بن دراج مى‏گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: آیا در آسمان دریا هست؟ آن حضرت فرمودند: بله، پدرم از پدرش براى من نقل فرمودند که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: در آسمان‏هاى هفت گانه دریاهایى وجود دارند که عمق یکى از آنها به اندازه مسیر پانصد سال راه است. در آنها فرشتگانى هستند که از زمانى که خداوند آنها را آفریده است، ایستاده هستند و آب تا زانوهایشان مى‏باشد، در میان آنها فرشته‏اى نیست مگر این که هر کدام هزار و چهار صد بال دارند و هر بالشان داراى چهار جهت است و در جهتى زبانى وجود دارد. آنها هیچ بال، چهره، زبان و دهان ندارند مگر این که تسبیح خداوند را مى‏گویند به طورى که هیچ کدام از تسبیح آنها شبیه دیگرى نیست

2 حَدَّثَنَا تَمِیمُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ تَمِیمٍ الْقُرَشِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْأَنْصَارِیِّ عَنْ أَبِی الصَّلْتِ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ سَأَلَ الْمَأْمُونُ أَبَا الْحَسَنِ عَلِیَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ کانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى خَلَقَ الْعَرْشَ وَ الْمَاءَ وَ الْمَلَائِکَةَ قَبْلَ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ کَانَتِ الْمَلَائِکَةُ تَسْتَدِلُّ بِأَنْفُسِهَا وَ بِالْعَرْشِ وَ الْمَاءِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ جَعَلَ عَرْشَهُ عَلَى الْمَاءِ لِیُظْهِرَ بِذَلِکَ قُدْرَتَهُ لِلْمَلَائِکَةِ فَیَعْلَمُوا أَنَّهُ عَلَى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ ثُمَّ رَفَعَ الْعَرْشَ بِقُدْرَتِهِ وَ نَقَلَهُ فَجَعَلَهُ فَوْقَ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ وَ هُوَ مُسْتَوْلٍ عَلَى عَرْشِهِ وَ کَانَ قَادِراً عَلَى أَنْ یَخْلُقَهَا فِی طَرْفَةِ عَیْنٍ وَ لَکِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهَا فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ لِیُظْهِرَ لِلْمَلَائِکَةِ مَا یَخْلُقُهُ مِنْهَا شَیْئاً بَعْدَ شَیْ‏ءٍ وَ تَسْتَدِلَّ بِحُدُوثِ مَا یَحْدُثُ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى ذِکْرُهُ مَرَّةً بَعْدَ مَرَّةٍ وَ لَمْ یَخْلُقِ اللَّهُ الْعَرْشَ لِحَاجَةٍ بِهِ إِلَیْهِ لِأَنَّهُ غَنِیٌّ عَنِ الْعَرْشِ وَ عَنْ جَمِیعِ مَا خَلَقَ لَا یُوصَفُ بِالْکَوْنِ عَلَى الْعَرْشِ لِأَنَّهُ لَیْسَ بِجِسْمٍ تَعَالَى اللَّهُ عَنْ صِفَةِ خَلْقِهِ عُلُوّاً کَبِیراً وَ أَمَّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا فَإِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ خَلْقَهُ لِیَبْلُوَهُمْ بِتَکْلِیفِ طَاعَتِهِ وَ عِبَادَتِهِ لَا عَلَى سَبِیلِ الِامْتِحَانِ وَ التَّجْرِبَةِ لِأَنَّهُ لَمْ یَزَلْ عَلِیماً بِکُلِّ شَیْ‏ءٍ فَقَالَ الْمَأْمُونُ فَرَّجْتَ عَنِّی یَا أَبَا الْحَسَنِ فَرَّجَ اللَّهُ عَنْکَ 
2. ابا صلت مى‏گوید: مأمون، از امام رضا (علیه السلام) درباره این سخن خداوند پرسید که: خداوند کسى است که آسمان‏ها و زمین را در شش روز آفرید و عرش او بر آب بود تا شما را آزمایش کند که کدام یک از شما از نظر عمل بهتر است. آن حضرت فرمودند: خداوند قبل از آفرینش آسمانها و زمین، عرش و آب و فرشتگان را آفرید و فرشتگان به وسیله خود و عرش و آب به خداوند استدلال مى‏کردند، سپس خداوند عرش خود را بر آب قرار داد تا قدرت خود را به فرشتگان آشکار سازد و آنها بدانند که خداوند بر هر چیزى توانا است. سپس عرش را با قدرت خود بلند کرد و جا به جا نمود و آن را بالاى آسمان هفتم قرار داد و آسمانها و زمین را در شش روز آفرید و خداوند بر عرش خود تسلط داشت و این قدرت را داشت که آنها را در یک چشم به هم زدن بیافریند و اما آنها را در شش روز آفرید تا آنچه را آفریده است به تدریج به فرشتگان آشکار سازد و آنچه ایجاد مى‏شود پشت سرهم، بر خداوند، استدلال کنند و خداوند، عرش را نیافرید به این دلیل که به آن نیاز دارد. زیرا خداوند از عرش و از تمام آنچه آفریده است، بى‏نیاز مى‏باشد. خداوند به نشستن بر عرش وصف نمى‏شود. زیرا او جسم نیست و بزرگتر از آن است که به صفت مخلوقات، وصف شود. اما اینکه خداوند فرموده است: تا شما را آزمایش کند که کدام از نظر عمل بهتر هستید که خداوند مخلوقات را آفرید تا آنها را بوسیله تکلیف بر اطاعت و بندگى خود، آزمایش کند نه این که آزمایش مانند امتحان و تجربه باشد زیرا خداوند همیشه نسبت به تمام چیزها آگاه بوده است. مأمون گفت: اى ابوالحسن! گره از مشکل من باز کردى، خداوند گره از مشکل تو باز کند.

7 حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِمْرَانَ الدَّقَّاقُ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ الصُّوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَیْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى أَبُو تُرَابٍ الرُّویَانِیُّ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبِی مَحْمُودٍ قَالَ قُلْتُ لِلرِّضَا ع یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِی الْحَدِیثِ الَّذِی یَرْوِیهِ النَّاسُ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یَنْزِلُ کُلَّ لَیْلَةٍ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْیَا فَقَالَ ع لَعَنَ اللَّهُ الْمُحَرِّفِینَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ اللَّهِ مَا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کَذَلِکَ إِنَّمَا قَالَ ص إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُنْزِلُ مَلَکاً إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْیَا کُلَّ لَیْلَةٍ فِی الثُّلُثِ الْأَخِیرِ وَ لَیْلَةَ الْجُمُعَةِ فِی أَوَّلِ اللَّیْلِ فَیَأْمُرُهُ فَیُنَادِی هَلْ مِنْ سَائِلٍ فَأُعْطِیَهُ هَلْ مِنْ تَائِبٍ فَأَتُوبَ عَلَیْهِ هَلْ مِنْ مُسْتَغْفِرٍ فَأَغْفِرَ لَهُ یَا طَالِبَ الْخَیْرِ أَقْبِلْ یَا طَالِبَ الشَّرِّ أَقْصِرْ فَلَا یَزَالُ یُنَادِی بِهَذَا حَتَّى یَطْلُعَ الْفَجْرُ فَإِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ عَادَ إِلَى مَحَلِّهِ مِنْ مَلَکُوتِ السَّمَاءِ حَدَّثَنِی بِذَلِکَ أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص 
7. ابراهیم بن ابى محمود مى‏گوید: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: اى فرزند رسول خدا! درباره حدیثى که مردم از رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) نقل مى‏کنند چه مى‏فرمایید؟ که آن حضرت فرموده است: خداوند هر شب به آسمان دنیا فرود مى‏آید. آن حضرت فرمودند: خداوند کسانى که سخن را از جایگاه اصلى آن منحرف مى‏سازند لعنت کند. به خدا قسم که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) چنین نفرموده است، بلکه فرموده است: خداوند هر شب در یک سوم آخر شب و شب جمعه در اول شب فرشته‏اى را به آسمان دنیا مى‏فرستد و به او دستور مى‏دهد که فریاد بزند: آیا سؤال کننده‏اى هست که به او جواب بدهم؟ آیا توبه کننده‏اى هست که توبه او را بپذیرم؟ آیا استغفار کننده هست که او را ببخشم؟ اى جست و جو گر خوبى، جلو بیا. اى جست و جو گر بدى عقب برو. 
فریاد او تا طلوع فجر ادامه دارد و زمانى که فجر (صبح) طلوع کرد، به جاى خود در ملکوت بالا بر مى‏گردد. این حدیث را پدرم از جدم و ایشان از رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) نقل کرده‏ اند.

17 حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْأُشْنَانِیِّ الرَّازِیُّ الْعَدْلُ بِبَلْخٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مَهْرَوَیْهِ الْقَزْوِینِیُّ عَنْ دَاوُدَ بْنِ سُلَیْمَانَ الْفَرَّاءِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ لَمَّا نَاجَى رَبَّهُ قَالَ یَا رَبِّ أَ بَعِیدٌ أَنْتَ مِنِّی فَأُنَادِیَکَ أَمْ قَرِیبٌ فَأُنَاجِیَکَ فَأَوْحَى اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ إِلَیْهِ أَنَا جَلِیسُ مَنْ ذَکَرَنِی فَقَالَ مُوسَى یَا رَبِّ إِنِّی أَکُونُ فِی حَالٍ أُجِلُّکَ أَنْ أَذْکُرَکَ فِیهَا فَقَالَ یَا مُوسَى اذْکُرْنِی عَلَى کُلِّ حَالٍ

17. امام رضا (علیه السلام) از پدر گرامى خود و ایشان از پدران بزرگوارشان و از امام على (علیه السلام) نقل مى‏کنند که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرموده است: زمانى که حضرت موسى (علیه السلام) با پروردگار خود مناجات مى‏کرد، عرضه داشت: پروردگارا! آیا از من دور هستى تا تو را صدا بزنم؟ یا به من نزدیک هستى تا تو را آهسته بخوانم؟ پس به حضرت موسى (علیه السلام) وحى شد: من همنشین کسى هستم که مرا یاد کند. حضرت موسى (علیه السلام) عرض کرد: پروردگارا! من در حالتى هستم که دوست ندارم که در آن حالت تو را بخوانم. خداوند فرمود: در هر حال مرا یاد کن.
 باب معنى قول الله عز و جل الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏
48. درباره تفسیر فرموده‏اى خداوند که مى‏فرماید: (خداى مهربان بر عرش تسلط دارد. 
1 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ مَاجِیلَوَیْهِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطَّارُ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ الآْدَمِیِّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَارِدٍ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏ فَقَالَ اسْتَوَى مِنْ کُلِّ شَیْ‏ءٍ فَلَیْسَ شَیْ‏ءٌ هُوَ أَقْرَبَ إِلَیْهِ مِنْ شَیْ‏ءٍ

ترجمه : 
1. محمد بن مارد مى‏گوید: از امام صادق (علیه السلام)، درباره این آیه شریفه پرسیده شد که خداوند مهربان بر عرش تسلط دارد. 
آن حضرت فرمودند: یعنى نسبت به هر چیزى مساوى و برابر است و چیزى به نزدیک‏تر از چیز دیگر نیست. (بلکه به همه به یک اندازه نزدیک است.)