عقیله بنی هاشم حضرت زینب (س)

 

زینب، تنها نوزادى بود که در سال ششم هجرت، مدینه رسول از آن استقبال کرد.و آن سالى بود که اوضاع و احوال براى پیغمبر اسلام مستقر شده بود. و در همان سال‏پیغمبر بر شترى که کمى از گوشش بریده شده بود - و با آن شتر در روزگار فشار وسختى همراه پیرمردى  مخلص از مکه بیرون شده بود - با هزاروپانصد تن ازیاران‏مهاجر و انصارش، در حالى که جامه‏هاى سپید احرام را بر تن داشتند، از مدینه به‏قصدمکه، پایگاه دشمنان محمد و اسلام، بیرون آمدند. سپس همگى به واسطه پیمان صلح‏حدیبیه که با ابوسفیان و کفار قریش بستند، پیروزمندانه باز گشتند.

در آغاز، گویا همه چیز به نوزاد خوشبختى زندگى را نوید مى‏داد. بنى‏هاشم ویاران پیغمبر تهنیت گویان مى‏آمدند و شکفتن این غنچه را در خاندان رسول تبریک‏مى‏گفتند. عنبر دودمان پاکش از گهواره‏اى که این گل در آن نهاده شده بود، پراکنده‏مى‏شد و از طلعت تابان و چهره درخشانش آثار پدران و نیاکانى بزرگوار آشکار بود. ولى ناگهان - اگر خبر راست‏باشد - حزن و اندوهى بر این گهواره زیبا سایه افکند!سایه‏هایى که شاید بیشترش در کتاب‏هاى تاریخى که براى تحقیقات علمى نوشته‏مى‏شود جاى نداشته باشد، ولى در روح‏بشرى‏و وجدان انسانى موقعیتى بسزا دارد.نقل مى‏کنند که هنگام آمدن کودک، سروشى پراکنده شد که به زندگى سوزان وجانگدازش در فاجعه کربلا اشاره مى‏کرد و از رنج‏هاومصیبت‏هایى که فردا در انتظاراین کودک است‏خبر مى‏داد.

مى‏گویند: این فاجعه بیشتر از نیم‏قرن قبل از وقوع آن معروف بوده، درمسنداحمدبن حنبل (ج‏1،ص‏58) آمده است که جبرئیل، محمدصلى الله علیه وآله را به کشته شدن‏حسین و اهل بیتش در کربلا خبر داد.

ابن اثیر در کامل نقل مى‏کند: رسول خداصلى الله علیه وآله از خاکى که خون حسین برآن‏ریخته مى‏شود و جبرئیل براى آن حضرت آورده بود، به همسر خود ام سلمه داد وفرمود:

«وقتى که این خاک خون شد، بدان‏که حسین کشته شده است‏»  

ام سلمه آن خاک را نزد خود در شیشه‏اى نگاه‏داشت. هنگامى که حسین کشته شد،آن خاک خون شده بود. ام‏سلمه دانست که حسین کشته شده و آن خبر را در مردم‏پراکنده کرد.

و به‏همین زودى از مورخان مى‏شنویم که در حوادث سال‏هاى 60 - 61 هجرى‏نقل مى‏کنند که، زهیربن قین بجلى که از هواخواهان عثمان بود پس از آن که در سال‏شصت‏حج کرد و از مکه بیرون شد، خروج او از مکه با رفتن سیدالشهدا به سوى‏عراق مصادف گردید، زهیر در راه با حسین بود، ولى در آن جایى که آن حضرت منزل‏مى‏کرد، زهیر منزل نمى‏کرد. اتفاقا روزى سیدالشهدا زهیر را طلب کرد، با آن که این‏کار بر زهیر دشوار آمد، ولى فرمان را اطاعت کرد. هنگامى که از پیش حسین‏بازگشت، به‏یاران خود چنین گفت:

هرکس از شما مى‏خواهد آماده است‏بیاید از من پیروى کند، و گرنه آخرین دیداراست.

سپس براى آن ها داستانى قدیمى از زمان پیغمبر  نقل کرده، چنین گفت:

وقتى، با عده‏اى از مسلمانان براى جهاد رفته بودیم. سپاه‏اسلام پیروز شد و غنایم‏بسیارى به‏دست آمد. همه شادان و خشنود بودند. سلمان فارسى  که همراه ایشان بودبه آنان خبر داد که به همین زودى‏ها حسین جنگ مى‏کند و کشته خواهد شد.

سپس سلمان یاران خود را مخاطب ساخته چنین گفت:

اگر به سرور جوانان اهل بهشت رسیدید، از جان‏فشانى در رکاب او خشنودترباشید، تا از غنیمت‏هایى که امروز به دستتان رسیده است.

ابن اثیر مى‏گوید: پس از آن که زهیر سخن سلمان فارسى را براى همراهان خودنقل کرد، متوجه خانواده‏اش گردید و زن خود را طلاق گفت، مبادا به او گزندى رسد.آن گاه ملازمت‏حسین را برگزید تا با آن حضرت کشته شد.

به طورى‏که مورخان نقل مى‏کنند: حسین از کودکى مى‏دانسته که براى او چه چیزمقدر شده است هم چنان که این سروش نیز براى خواهرش زینب در هنگام ولادت‏رخ داد.

آن ها مى‏گویند که، سلمان فارسى براى تهنیت ولادت زینب حضور على‏بن‏ابى‏طالب شرفیاب شد و على را اندوه‏ناک و متفکر یافت. على از مصیبت‏هایى که‏دخترش در کربلا خواهد دید سخن گفت. آن گاه على شهسوار دلیر، صاحب رایت‏منصورى، ملقب به شیر اسلام به‏گریه درافتاد و بنالید.

آیا این گفته‏ها، به‏تمامى، از اختراعات راویان و مجعولات داستان سرایان شب‏است؟ آیا از افزوده‏هاى ستایش‏گران و تصورات ناقلان معجزات و کرامات است؟ آیااین سخنان از بافته‏هاى پنداریان و خواب‏هاى خیال‏بافان است؟

چیزى است که مستشرقان به‏صحتش اطمینان کرده‏اند و «رونالدسون‏» در کتاب‏عقیده شیعه و«لامنس‏» در کتاب فاطمه و دختران محمد آن را پابرجا شمرده‏اند. و اکثرمورخان اسلام در این که این گفته‏ها راست و درست است تردیدى ندارند; کمترفردى از آن ها به یکى از این خبرها به‏نظر شک‏وتردید ننگریسته است. نه تنهانویسندگان قدیم این مطالب را منزه از تردید و شک دانسته‏اند، بلکه در نویسندگان‏امروز کسانى هستند که ایمانشان به‏سایه‏هاى حزن واندوهى‏که گهواره زینب رافراگرفته بود، کمتر از پیشینیان نیست.

این نویسنده مسلمان هندى «محمد حاج سالمین‏» است که در نخستین فصل ازکتابش (سیدة زینب) ذکر مى‏کند که چگونه این نوزاد با اشک و آه استقبال شد، سپس‏مى‏گذرد و بعد از آن که مرویاتى از آن سروش شوم نقل کرده، پیغمبر بزرگ را تصویرمى‏کند، که با دلى سوزان و چشمى اشک‏بار روى نواده‏اش خم شده و زینب نو رسیده‏را مى‏بوسد; زیرا مى‏داند چه روزهاى سیاهى در پس پرده در انتظار این کودک است!

سالمین سپس مى‏پرسد: سوزش دل پیغمبرصلى الله علیه وآله چه اندازه بود وقتى که از عالم‏غیب آن کشتارگاه جانگداز را مى‏دید که منتظر نور دیده‏اش است؟ و چقدر قلب‏نازنین و مهربانش لرزید هنگامى که در چهره این کودک شیرین، سرانجام جگر سوزاو را بخواند؟

ولى، انکار نمى‏کنم که در آن‏روز چیزى از این شایعه پخش شده باشد، و امروزپس از آن که واقعیتى داشته، سایه‏هایى شده و بر صورتى‏که ما نقاشى‏اش مى‏کنیم‏افتاده باشد، به طورى که رنگ‏آمیزى تاریخ به آن ها زیبا گردد و تردید نیست که این‏هاسایه‏هایى هستند که گهواره نوزاد را درغم و اندوه مى‏پوشانند و براى او بهترین‏عواطف غم‏زدگى و دل‏سوختگى را بر مى‏انگیزانند.

ما مى‏توانیم بر این بیفزاییم که زهرا در هنگام باردارى چندان خندان و در آسایش‏نبود، بارها پریشان حالى و اندوه بر او چیره مى‏شده و این ناراحتى و پریشانى از قدیم‏با زهرا بوده است، و کمتر از او جدا مى‏شده و شاید آغاز آن از مرگ مادرش خدیجه‏باشد و سپس از آن روز که عایشه به خانه رسول خدا قدم نهاد و به جاى مادرسفرکرده‏اش نشست، جایى که سالیانى دراز به فاطمه، آن دختر برگزیده و محبوب،اختصاص داشته; این غم و اندوه با کندى رو به‏افزایش بوده است. سپس، میان این‏دختر و زن پدر آن چه که مانندش در نظایر آن پیدا مى‏شود رخ مى‏داده و آن مطلبى‏است که پس از سال‏ها عایشه بدان اعتراف کرده است و بعضى از دانشمندان باختر ازآن سخن گفته‏اند. از آنان «بودلى‏» را در کتاب پیامبر و«لامنس‏» را در کتاب فاطمه ودختران محمد به‏یاد دارم. اینان در خانه‏هاى پیغمبر یک‏جور دو دستگى تصور کرده‏اند:یکى دسته عایشه آن زن دل‏ربا و دیگر دسته فاطمه آن دختر فضیلت، و دور نیست که‏باردارى فاطمه در افزوده شدن رنج‏هایى که از دست عایشه مى‏دیده اثرى بسزا داشته،به ضمیمه غم و اندوهى که در اثر از دست رفتن مادر خویش احساس مى‏کرده است.

زینب را مى‏بینیم در فضاى آن خانه شریف دوباله راه مى‏رود و مورد عنایت‏مخصوصى از ناحیه جد بزرگوارش است و افراد خانواده او را بسیار دوست مى‏دارندو با وى مهر مى‏ورزند، از دور مى‏بینیم که زینب دخترى ست‏شیرین; در دامان زهرا،نخستین درس‏هاى زندگى را فرا مى‏گیرد.

و پس از آن که از آغوش مادر پاى بیرون مى‏گذارد، بزرگ‏ترین آموزگارانى را که‏جزیرة‏العرب پرورش داده مى‏بیند: جدش رسول خدا(ص)، پدرش شهسوار میدان واستاد سخن، و دانشمندان و فقهایى از یاران ارجمند پیغمبر.

هیچ دخترى از هم‏سالان زینب - در آن چه ما مى‏دانیم - به چنین تربیت عالى که‏زینب در آن محیط برجسته و بزرگ دیده، دست نیافته است.

و تمام این‏ها چیزى بوده که زینب را در کودکى دل‏شاد مى‏کرده و آماده‏اش‏مى‏ساخته که ما او را آسوده و خرم ببینیم. ولى هنوز به جوانى نرسیده بود که از آن‏سروش دردناک آگاه شد. نقل است که روزى در جایى که پدرش مى‏شنید به تلاوت‏قرآن کریم مشغول بود. به خاطرش رسید تفسیر بعضى از آیات را از پدر بپرسد،درحالى‏که از هوش سرشار دختر به‏وجد آمده بود، پس از جواب با حالت تاثربه‏سخن خود ادامه داد و به روزهاى سیاهى که در آینده در انتظار این دختر است اشاره‏کرد. تعجب پدر افزوده گشت، وقتى که دید زینب با لحنى جدى و محکم مى‏گوید:«پدر! من این‏ها را مى‏دانم. مادرم مرا آگاه کرد تابراى فردا آماده‏ام سازد».

پدر دیگر چیزى نگفت و در خاموشى فرو رفت و قلبش هم چنان از مهر ومحبت مى‏زد و مى‏تپید.

خود را مى‏بینم که سخن را از شیرخوارگى زینب آغاز کرده‏ام تا سایه‏هاى‏پریشانى که گهواره زینب را فرا گرفته بود نشان دهم. اکنون این سخن را تا چندى کنارگذارده و به دوران کودکى‏اش روى مى‏کنم. زینب را مى‏نگرم که با پیش‏آمدهاى بزرگ‏روبه‏رو مى‏شود و هنوز کودک در سال پنجم از عمر خود است.