شهیدان شوخ طبع بودند، اما…
وسط صحبتمان، یک‌دفعه گفت: «دگمة پیراهنت را لازم داری؟» تعجب کردم. فهمیدم که باز هم… پیش خودم گفتم اگه بگم نه، بی‌خیال میشه. وقتی گفتم نه، دکمه را کند و پرت کرد دور… راهش را گرفت و رفت. فردا دوباره من را دید. گفت: «دگمه پیراهنت را لازم داری؟» گفتم آره. خیلی سریع دگمه را کند و گفت: «بگیر، مال خودت» و رفت.
□
بچه‌ها داشتند دعای کمیل می‌خواندند و می‌گفتند: «خدایا شب جمعه است و یک مشت گنه‌کار آمده‌اند… » یک دفعه‌ای وسط مجلس ظاهر شد و خیلی سریع و با خنده گفت: «غلط کردید گناه کردید، الآن اومدید… خدایا یک مشت گنه‌کار آمده‌اند، می‌خواستید گناه نکنید. مگه دست شما رو گرفتند و گفتند گناه کنید.» حرفش تمام نشده بود که چند نفر از بچه‌ها با دمپایی دنبالش کردند. شهید[… ] هم فقط می‌دوید…
□
این دو خاطره بالا را از یک نشریه فرهنگ و ادبیات دفاع مقدس نوشتم. شاید شما هم بسیار از این نمونه خاطرات شنیده باشید. یا مثلاً وقتی می‌خواهند شوخ‌طبعی یک شهید را نشان بدهند، از «تک زدن» یا به عبارتی «بلند کردن کمپوت‌های» تدارکات می‌گویند و از این قبیل. آیا به راستی معرفی این‌گونة شهید، ضد معرفی نیست؟ در خاطرات پیر و مراد شهدا می‌خوانیم: هنگامی که از مجلسی بیرون می‌آمدند، به شدت مراقب بودند که حتی پای خود را روی کفش دیگری نگذارند. حال چگونه است که ما اشتباهات شهید را به عنوان خاطرات خنده‌دار، که بعضاً الگوی دیگران هم قرار می‌گیرد، معرفی می‌کنیم؟ در حالی که بیشتر این اشتباهات مربوط به حق‌الناس است. در مورد الگوگیری هم چون خودم شاهد بودم، اینچنین قاطعانه می‌گویم. البته شاید در بین بسیاری، در آن زمان این روابط سختگیرانه مطرح نبوده و به خاطر صمیمت بسیار بوده، ولی مطمئناً برای همه این‌گونه برخورد کردن یکسان نبوده و باز یادآوری می‌کنم مثالی را که از حضرت امام آوردم. به عنوان نمونه در خاطرة بالا شکستن حرمت ارتباط یک عده رزمنده با خدا و از بین بردن یک مجلس مورد احترام، چگونه قابل تصور است؟ البته که شهدای ما دارای مقام و رتبة بالائی هستند، ولی همان‌طور که می‌دانید شهدا هم دارای رتبه و مقام هستد و همه در یک جایگاه نیستند. بیان خاطرات زشت، آن هم دربارة حق‌الناس و در کنار آن، آوردن خاطراتی دربارة تقید به انجام حق‌الله، چه اثر بدی بر روی ذهن آماده نشدة خواننده و یا مغرض خواهد گذاشت؟ آیا لازم است با نشر چنین گناهان و اشتباهاتی از شهدا، آنها را برای دیگران سهل‌الوصول‌تر قرار بدهیم؟ که شاید همان شهید، نه تنها راضی نباشد، که در آن دنیا معذب نیز باشد. و در آخر اینکه مطمئناً بسیاری از این شهدا، از طرف خود حلالیت می‌گرفتند و نیز اینکه شاید بسیاری از این خاطرات، این‌گونه که برایمان تعریف می‌کنند نباشد. نباید یک‌طرفه به قاضی رفت.
مجید روزی
jfrn.ir جبهه فرهنگی راویان نور