راه تشخیص روایت صحیح از غیر صحیح چیست؟

(بسم الله الرحمن الرحیم)

راه تشخیص روایت صحیح از غیر صحیح چیست؟

ازآنجاکه برخی از کذابین، از زمان پیامبر اکرم، درصدد جعل و وضع حدیث و نسبت آن به پیامبر و اهل‌ بیت علیهم‌السلام بوده‌اند، جا دارد که میزانی را برای تمییز بین حدیث صحیح از غیر صحیح داشته باشیم. در این‌باره می‌توان به چند میزان معرفی کرد:

۱. موافقت با قرآن 

امام‌ صادق‌ علیه‌السلام از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نقل کرده که فرمود: «اِنَّ علی کلِّ حقّ حقیقة و علی کل صواب نوراً، فما وافق کتاب الله فخذوه و ما خالف کتاب الله فدعوه؛ همانا بر هر حقی حقیقتی و بر هر صوابی نوری است. پس آنچه موافق کتاب خداست اخذ کرده و آنچه مخالف کتاب خداست رها کنید».[۱]

۲. موافقت با سایر کلمات معصومین علیهم‌السلام 

حسن‌بن‌جهم می‌گوید: به امام‌ رضا علیه‌السلام عرض کردم: از جانب شما احادیث مختلف به ما می‌رسد؟ حضرت فرمود: «ما جاءک عنّا فقِس علی کتاب الله عزّوجل و اَحادیثنا، فإن کان یشبه‌هما فهو منّا و ان لم یکن یشبه‌هما فلیس منّا؛ آنچه از جانب ما به شما رسید بر کتاب خداوند عزوجل و احادیثم مقایسه کنید، اگر شبیه آن دو است از ما می‌باشد، وگرنه از ما نیست».[۲]

۳. موافقت با عقل و عدم مخالفت با حکم آن 

در حدیثی از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نقل شده است که فرمود: «هرگاه از من حدیثی به شما رسید، آن را بر کتاب خدا و حجت عقل‌هایتان عرضه بدارید، اگر موافق این دو بود، قبول کنید وگرنه آن را بر دیوار زنید».[۳]

---

_{پی‌نوشت‌ها} 

_{۱. کافی، کلینی، ج!، ص۶۹.}

_{۲. وسائل‌الشیعه، شیخ حرعاملی، ج۲۷، ص۱۲۱.}

_{۳. شرح اصول کافی، ج۲، ص۳۴۳؛ تفسیر ابوالفتوح رازی، ج۳، ص۳۹۲.}