بدون پاسخ‌گویی به ماجراجویی ترکیه، موقعیت بین‌المللی روسیه دچار خدشه می‌شود
(بسم الله الرحمن الرحیم)
هنوز ظهر روز سه‌شنبه سوم آذر به‌وقت تهران فرانرسیده بود که خبرگزاری‌های بین‌المللی از سرنگونی یک هواپیمای سوخو ۲۴ روسیه توسط جنگنده‌های ارتش ترکیه خبر دادند. ساعاتی بعد مشخص شد که یک بالگرد ارتش روسیه نیز به هنگام عملیات جستجو برای یافتن خلبان جنگنده ساقط شده، هدف قرار گرفته و منفجر شده است.
با این وصف در یک روز روسیه هم یک جنگنده در سوریه از دست داده است و هم یک بالگرد، آن هم در تقابل با یک عضو ناتو. اگرچه به‌صورت رسمی کسی به مسکو اعلان جنگ نداده اما به نظر می‌رسد در عمل، این اقدامات چیزی جز اعلان جنگ به دولت پوتین نیست.
باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، سه‌شنبه شب و در کنفرانس خبری مشترک با همتای فرانسوی خود در واشنگتن به صراحت این ادعا را طرح کرد که سیاست روس‌ها مبنی بر انجام عملیات در نزدیکی مرزهای ترکیه و همچنین حمله به مخالفان مسلح میانه‌روی سوری [که تحت حمایت غرب و کشورهای عربی منطقه هستند] عامل اصلی سرنگونی جنگنده روس بوده است. این تلویحا بدان معناست که روس‌ها باید دست از راهبرد عملیاتی کنونی خود در سوریه بردارند؛ چه‌بسا که اگر چنین نشود ممکن است وقایعی نظیر وقایع روز سه‌شنبه باز هم برای روس‌ها تکرار شود.
موقعیت روسیه در نظام بین‌المللی، همچنان که در اسناد راهبردی این کشور نیز مطرح شده، موقعیت یک ابرقدرت منطقه‌ای و قدرت بین‌المللی است. چنین موقعیتی می‌طلبد که روس‌ها نه‌تنها از یک قدرت نظامی قابل توجه برخوردار باشند، بلکه این قدرت را به‌رخ بکشند. آن‌گونه که مورگنتا می‌گفت، یکی از سه‌دسته سیاست‌های کشورها، سیاست‌های منتج به «پرستیژ» است که به‌معنای نمایش قدرت به‌کار می‌رود. بدون هیچ تردیدی، اقداماتی که ترکیه در روز سه‌شنبه انجام داد - و احتمالا بدون هماهنگی با اعضای ناتو هم انجام نداده است - بیش از هرچیز پرستیژ روسیه و بالاخص شخص ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور این کشور را هدف قرار داده است.
اکنون روس‌ها به عنوان یک قدرت بین‌المللی، در موقعیت یک انتخاب سخت قرار گرفته‌اند: یک راه این است که در برابر اقدام آنکارا سکوت کرده و آن را در مجامع سیاسی و عرصه‌های غیرمستقیم پاسخ بگویند. در این صورت اولا ابهت خود در میادین نبرد را به بازی گرفته‌اند و ثانیا هیچ تضمینی وجود نخواهد داشت که اتفاقاتی از این دست بار دیگر برای آنها رخ ندهد.
راه دیگر آن است که پاسخی درخور برای ترکیه در نظر بگیرند. در این صورت اگرچه پرستیژ خود را احیا می‌کنند اما ممکن است بحران بین روسیه و غرب وارد مراحل جدیدی شده و هزینه‌های بیشتری متوجه روسیه شود.
بر این اساس، روس‌ها مجبور به یک انتخاب راهبردی بین دو هزینه هستند. پاسخ ندادن هزینه‌ای از جنس پرستیژ دارد که برای یک قدرت بزرگ بین‌المللی قطعا جبران‌ناپذیر خواهد بود و پاسخ دادن هم هزینه‌هایی دارد که ممکن است درگیری در جنگی بزرگ‌تر و یا پذیرش تحریم‌های بیشتر، یکی از آنها باشد.
احتمالا مساله روزهای آتی در نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در روسیه این است که چگونه پاسخ بگویند که هزینه‌ها به حداقل برسد، نه پرستیژ از دست برود و نه نبردی سخت‌تر پیش پای مسکو قرار گیرد. اگر شرایطی رخ دهد که ترکیه بدون درگیری بیشتر حاضر به عذرخواهی یا ابراز تاسف شود، ممکن است خواسته روس‌ها تامین گردد.
به نظر می‌رسد روزهای آینده، روزهای تعیین‌کننده‌ای باشند.
